Khi công nghệ ngày càng phát triển, thời lượng và nhu cầu sử dụng Internet của người dân ngày càng tăng lên, mọi hoạt động của con người đều có thể được tối ưu hóa trên chiếc điện thoại di động. Các đối tượng xấu thường lợi dụng điều này dẫn dụ và lừa đảo người dùng qua điện thoại. Đặc biệt thời gian qua, theo ghi nhận của Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng quốc gia (NCSC) - Cục An toàn thông tin (ATTT) - Bộ TT&TT, số lượng các hình thức lừa đảo ngày càng tăng và tinh vi.
Từ thực tế đó, NCSC đã đưa ra cảnh báo và cung cấp những thông tin nhận diện các hình thức lừa đảo cũng như một số khuyến nghị nhằm giúp người dùng không sa vào bẫy hoặc trở thành nạn nhân của lừa đảo trực tuyến.
Nhận diện các đối tượng và hình thức lừa đảo:
| NHÓM ĐỐI TƯỢNG |
CÁC HÌNH THỨC DẪN DỤ |
| Người cao tuổi |
1. Lừa đảo “combo du lịch giá rẻ”
2. Lừa đảo cuộc gọi video Deepfake
3. Lừa đảo “khóa SIM” vì chưa chuẩn hóa thuê bao
4. Giả mạo biên lai chuyển tiền thành công
5. Giả mạo trang thông tin điện tử, cơ quan, doanh nghiệp (BHXH, ngân hàng…)
6. Phát tán tin nhắn lừa đảo giả mạo Brandname
7. Giả danh công an, viện kiểm sát, tòa án gọi điện lừa đảo
8. Lừa đảo bán hàng kém chất lượng trên sàn thương mại điện tử
9. Đánh cắp thông tin CCCD đi vay tín dụng.
10. Lừa đảo chuyển nhầm tiền vào tài khoản ngân hàng
11. Lừa đảo dịch vụ lấy lại Facebook
12. Lừa đảo tình cảm, dẫn dụ đầu tư, nhận bưu phẩm,…
13. Rải link phishing lừa đảo, seeding quảng cáo bẩn trên Facebook
14. Lừa đảo cho số đánh đề
15. Lừa đảo tung tin giả về cuộc gọi mất tiền |
| Trẻ em |
1. Lừa đảo cuộc gọi video Deepfake
2. Lừa đảo tình cảm, dẫn dụ chia sẻ hình ảnh nhạy cảm
3. Lừa đảo dịch vụ lấy lại Facebook |
| Sinh viên/ thanh niên |
1. Lừa đảo “combo du lịch giá rẻ”
2. Lừa đảo cuộc gọi video Deepfake
3. Lừa đảo “khóa SIM” vì chưa chuẩn hóa thuê bao
4. Cài cắm ứng dụng, link quảng cáo cờ bạc, cá độ, tín dụng đen,…
5. Phát tán tin nhắn lừa đảo giả mạo Brandname
6. Lừa đảo đầu tư tài chính
7. Lừa đảo tuyển CTV online
8. Giả danh công an, viện kiểm sát, tòa án gọi điện lừa đảo
9. Lừa đảo bán hàng kém chất lượng trên các sàn thương mại điện tử.
10. Đánh cắp thông tin CCCD đi vay tín dụng.
11. Lừa đảo chuyển nhầm tiền vào tài khoản ngân hàng
12. Lừa đảo dịch vụ lấy lại Facebook
13. Lừa đảo tình cảm, dẫn dụ đầu tư, nhận bưu phẩm,… |
Nhân viên
văn phòng |
1. Lừa đảo “combo du lịch giá rẻ”
2. Lừa đảo cuộc gọi video Deepfake
3. Lừa đảo “khóa SIM” vì chưa chuẩn hóa thuê bao
4. Giả danh các công ty tài chính, ngân hàng thu thập thông tin
5. Cài cắm ứng dụng, link quảng cáo cờ bạc, cá độ, tín dụng đen,…
6. Phát tán tin nhắn lừa đảo giả mạo Brandname
7. Lừa đảo đầu tư tài chính
8. Lừa đảo tuyển CTV online
9. Giả danh công an, viện kiểm sát, tòa án gọi điện lừa đảo
10. Lừa đảo bán hàng kém chất lượng trên sàn thương mại điện tử.
11. Đánh cắp thông tin CCCD đi vay tín dụng.
12. Lừa đảo chuyển nhầm tiền vào tài khoản ngân
13. Lừa đảo dịch vụ lấy lại Facebook
14. Lừa đảo tình cảm, dẫn dụ đầu tư, nhận bưu phẩm,…
15. Rải link phishing lừa đảo, seeding quảng cáo bẩn trên Facebook
16. Lừa đảo cho số đánh đề
17. Lừa đảo tung tin giả về cuộc gọi mất tiền
18. Lừa đảo dịch vụ lấy lại tiền khi đã bị lừa
19. Lừa đảo lấy cắp Telegram OTP |
| Công nhân/ Người lao động |
1. Lừa đảo “combo du lịch giá rẻ”
2. Lừa đảo cuộc gọi video Deepfake
3. Lừa đảo “khóa SIM” vì chưa chuẩn hóa thuê bao
4. Giả danh các công ty tài chính, ngân hàng thu thập thông tin
5. Cài cắm ứng dụng, link quảng cáo cờ bạc, cá độ, tín dụng đen,…
6. Phát tán tin nhắn lừa đảo giả mạo Brandname
7. Lừa đảo đầu tư tài chính
8. Lừa đảo tuyển CTV online
9. Giả danh công an, viện kiểm sát, tòa án gọi điện lừa đảo
10. Lừa đảo bán hàng kém chất lượng trên sàn thương mại điện tử.
11. Đánh cắp thông tin CCCD đi vay tín dụng.
12. Lừa đảo chuyển nhầm tiền vào tài khoản ngân
13. Lừa đảo dịch vụ lấy lại Facebook
14. Lừa đảo tình cảm, dẫn dụ đầu tư, nhận bưu phẩm,…
15. Rải link phishing lừa đảo, seeding quảng cáo bẩn trên Facebook
16. Lừa đảo cho số đánh đề
17. Lừa đảo tung tin giả về cuộc gọi mất tiền
18. Lừa đảo dịch vụ lấy lại tiền khi đã bị lừa
19. Lừa đảo lấy cắp Telegram OTP |
Phụ huynh
học sinh |
1. Lừa đảo cuộc gọi video Deepfake
2. Lừa đảo “khóa SIM” vì chưa chuẩn hóa thuê bao
3. Giả danh giáo viên/nhân viên y tế báo người thân đang cấp cứu
4. Lừa đảo tuyển người mẫu nhí
5. Phát tán tin nhắn lừa đảo giả mạo Brandname
6. Giả danh công an, viện kiểm sát, tòa án gọi điện lừa đảo
7. Lừa đảo bán hàng kém chất lượng trên sàn thương mại điện tử
8. Đánh cắp thông tin CCCD đi vay tín dụng.
9. Lừa đảo chuyển nhầm tiền vào tài khoản ngân hàng
10. Lừa đảo tung tin giả về cuộc gọi mất tiền |
1. Đăng tải bài viết quảng cáo bán tour du lịch, phòng khách sạn giá rẻ trên mạng Internet và mạng xã hội với nhiều tiện ích kèm theo, đề nghị nạn nhân chuyển tiền đặt cọc (từ 30-50% giá trị) để đặt cọc tour du lịch, phòng khách sạn, từ đó chiếm đoạt số tiền đặt cọc.
2. Đăng bài viết quảng cáo dịch vụ làm visa (thị thực) du lịch nước ngoài, cam kết tỷ lệ thành công cao, hoàn trả 100% số tiền nếu không xin được visa. Sau khi nạn nhân chuyển khoản thanh toán chi phí hoặc một phần chi phí, các đối tượng sẽ để nạn nhân tự khai thông tin tờ khai, hoàn thiện hồ sơ… Sau đó lấy lý do nạn nhân khai thông tin bị thiếu và không trả lại tiền.
3. Làm giả website/fanpage của công ty du lịch uy tín, làm giả ảnh chụp biên lai, hóa đơn thanh toán và đề nghị nạn nhân chuyển khoản thanh toán chi phí tour du lịch. Sau khi khách hàng chuyển khoản để thanh toán dịch vụ du lịch các đối tượng sẽ chặn liên lạc và xóa mọi dấu vết.
4. Làm giả/chiếm đoạt tài khoản của người dùng mạng xã hội, liên lạc với người thân trong danh sách bạn bè cho biết đang bị mắc kẹt khi du lịch tại nước ngoài và cần một khoản tiền ngay lập tức.
5. Các đối tượng mạo danh đại lý bán vé máy bay, tự tạo ra các website, trang mạng xã hội, với địa chỉ đường dẫn, thiết kế tương tự kênh của các hãng hoặc đại lý chính thức, sau đó quảng cáo với các mức giá rất hấp dẫn so với mặt bằng chung để thu hút khách hàng.
Nếu khách hàng liên hệ, các đối tượng sẽ đặt chỗ vé máy bay, gửi mã đặt chỗ để làm tin và yêu cầu khách hàng thanh toán. Sau khi nhận thanh toán, các đối tượng không xuất ra vé máy bay và ngắt liên lạc. Do mã đặt chỗ chưa được xuất ra vé máy bay, nên sẽ tự hủy sau một thời gian và khách hàng chỉ biết được việc này khi đến sân bay.
Để tránh bị lừa đảo trước các thủ đoạn nêu trên, người dân cần tìm hiểu kỹ thông tin khi lựa chọn các gói du lịch, nên lựa chọn dịch vụ đặt tour, đặt phòng, đặt vé máy bay của những công ty uy tín hoặc qua các App du lịch (ứng dụng du lịch). Để yên tâm hơn, người dân có thể đề nghị phía đối tác cho xem giấy phép hoạt động kinh doanh, giấy tờ, chứng chỉ hành nghề… của công ty lữ hành, du lịch.
Bên cạnh đó, cảnh giác khi nhận được lời mời chào mua gói du lịch với mức giá quá rẻ (rẻ hơn 30-50% so với giá chung của thị trường); đặc biệt thận trọng khi đơn vị du lịch yêu cầu chuyển tiền đặt cọc để giữ chỗ, nếu có thể nên thực hiện giao dịch thanh toán trực tiếp.
Đồng thời, chú ý các dấu hiệu nhận biết website giả mạo thông qua tên website và tên miền. Thông thường tên các website giả sẽ gần giống với tên các website thật nhưng sẽ có thêm hoặc thiếu một số ký tự. Tên miền giả thường sử dụng những đuôi lạ như .cc, .xyz, .tk…
Đặc biệt, đối với các trang mạng xã hội (Fanpage) hoạt động mua bán, quảng bá các gói du lịch, nhất là gói du lịch giá rẻ, vé máy bay giá rẻ, người dân nên chọn các trang mạng xã hội có dấu tích xanh (tài khoản đã đăng ký) hoặc chọn các trang mạng xã hội có uy tín mà mình biết rõ thông tin của người bán. Xác nhận lại thông tin đặt phòng, đặt vé máy bay để kịp thời phát hiện dấu hiệu lừa đảo, trình báo cho cơ quan Công an nơi gần nhất để được hướng dẫn giải quyết.
Lừa đảo cuộc gọi video Deepfake
Deepfake đang là một mối đe dọa đối với sự trung thực và tin cậy của video và hình ảnh. Các đối tượng sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) để tạo ra những video hoặc hình ảnh giả, sao chép chân dung để tạo ra các đoạn video giả người thân, bạn bè để thực hiện các cuộc gọi lừa đảo trực tuyến.
Phần lớn hình thức lừa đảo trực tuyến này nhắm tới việc lừa đảo tài chính. Nên khi người dân nhận được các cuộc gọi liên quan đến các nội dung về tài chính thì nên tỉnh táo xác nhận thêm.
+ Thời gian gọi thường rất ngắn chỉ vài giây.
+ Khuôn mặt thiếu tính cảm xúc và khá "trơ" khi nói, hoặc tư thế trông lúng túng, không tự nhiên, hoặc là hướng đầu và cơ thể trong video không nhất quán với nhau…
+ Màu da của nhân vật trong video bất thường, ánh sáng kỳ lạ và bóng đổ không đúng vị trí. Điều này có thể khiến cho video trông rất giả tạo và không tự nhiên.
+ Âm thanh cũng là một vấn đề có thể xảy ra trong video. Âm thanh sẽ không đồng nhất với hình ảnh, có nhiều tiếng ồn bị lạc vào clip hoặc clip không có âm thanh.
+ Ngắt giữa chừng, bảo là mất sóng, sóng yếu... Yêu cầu chuyển tiền mà tài khoản chuyển tiền không phải của người đang thực hiện cuộc gọi.
Theo đó, nếu nhận được một cuộc gọi yêu cầu chuyển tiền gấp, trước tiên hãy bình tĩnh và xác minh thông tin:
- Liên lạc trực tiếp với người thân, bạn bè thông qua một kênh khác xem có đúng là họ cần tiền không.
- Kiểm tra kỹ số tài khoản được yêu cầu chuyển tiền. Nếu là tài khoản lạ, tốt nhất là không nên tiến hành giao dịch.
- Nếu cuộc gọi từ người tự xưng là đại diện cho ngân hàng, hãy gác máy và gọi trực tiếp cho ngân hàng để xác nhận cuộc gọi vừa rồi có đúng là ngân hàng thực hiện hay không.
- Các cuộc gọi thoại hay video có chất lượng kém, chập chờn là một yếu tố để bạn nghi ngờ người gọi cũng như tính xác thực của cuộc gọi.
Nguyễn Trần Minh (CC VH-XH)
Trang thông tin điện tử xã Yên Sơn - Huyện Đô Lương - Nghệ An
